TRIA AKTO

Resumo Tria Akto

Nun jam ĉio esta preta por la batalo. Davido aprobas la planon antaŭe aranĝitan de Abner, generalo de la armeo.

Sed Ŝaulo refalas en sia kutima vizia malĝojo: auguroj de morto, malamo kontraŭ la sacerdotoj kiuj disigis lin de Dio. Finfine li eksplodis je furioza kolero kontraŭ Davido kiam li vidas lin alzoni la spadon de Goliato, dediĉitan por ĉiam al Dio.

Tiam do Jonatan kaj Miĥal invitas Davidon kvietigi la reĝon per lia kanto, kiel li estis farinta alifoje.

Davido kantas kaj gloras la grandecon de Dio kaj la valoro en batalo de Ŝaulo. Sed poste li prikantas ankaŭ sin mem kiel fida militisto kaj dua spado, flanke al tiu de la reĝo kai de l’ popolo de Izraelo.

Ŝaulo, pro orgoljlo vundita, regata de kolero elingigas la glavon kaj ĵetiĵas sur Davidon, pene bremsas lin la gefiloj. 

 

TRIA AKTO

UNUA SCENO

Davido, Abner

ABNER – Jen mi venas al viaj signogestoj:

Ĵus la reĝo leviĝis de l’ bankedo.

DAVIDO – Paroli nur vin mi volis.

ABNER – ĉu volas

pri l’ batalo aŭskulti vi? …

DAVIDO – Kaj diri

al vi samtempe ke vi min ne servas;                            5

sed popolon ni ambaŭ same servas,

reĝon nian, la Dion Israelan.

En ni neniu penso, do.

ABNER – Por nia

reĝo, el kies sango mi naskiĝis,

la glavon sangan mi svingis, pli frue                            10

ol via ŝtonĵetilo mem …

DAVIDO – En vejnoj

miaj ne fluas reĝa sango: estas

miaj prodaĵoj al ĉiuj konataj:

vi Abner konas ilin. Estus ili

eĉ sepultitaj en forgeso via;                                           15

sed viajn rememoru vi, nun vin mem

vi estos superonta.

ABNER – ĝis nun kredis

mi komandanto: do por venko ĉion

mi kuraĝis aranĝi; se mi estus

ĉefo jen kion mi farus. El nordo                                  20

al sudo etendiĝas la tendaro

de Filiŝtoj. Makisoj densaj estas

malantaŭ ĝi, antaŭe krutriveroj;

basa monteto fermas ĝin eoste,

sed kontraŭflanke ĝin defendas aspra,                       25

hirta dorso; ueste larĝa pordo

malfermiĝas tra montoj sen ajn baroj

al ebenaĵo vasta ĝis sonanta

maro. Se ni sukcesas la Filiŝtojn

altiri tien, venkos la militon.                                      30

Necesas retiriĝo do unue

simuli. Dividita en tri partoj

la armeo, ni en la ebenaĵo,

de maldekstre, ĉirkaŭas ĝian dekstran

flankon. Unua vico eksimulas                                    35

forkuri; malrapide malantaŭe

la dua, tutsenorde, nun avancas

al malamiko plej certa instigo.

Dume, niaj plej prodoj, elektitaj,

superas oriente la monteton                                 40

krudan kaj dorsatakas malamikon.

La malamiko, jen, estas ŝtopita

ambaŭflanke, kaj fronte kaj malantaŭ;

amasbuĉado jen akras kaj plenas.

DAVIDO – Vi ja saĝa kaj proda estas same           45

Oni ne ŝanĝu vian batalplanon.

Mi laŭdas virton kie estas! Mi

estos soldato nur: mi ja nur unu

glavon aldonos al batalo.

ABNER – Estas

vi l’ ĉefo: estas vi la militmajstro.                            50

Kiu, krom li, batalos?

DAVIDO – Abner, via

plano estas la plej bona el ĉia

ajn vidpunkto. Aranĝas mi, ĉi flanke,

kaj Jonatan al tendo de Ŝaulo;

al nordo, preteriros Uso; Sadok'                           55

kun mil da militistoj, la montdorson

grimpos; kaj vi, kun la plejmulto, l’ ĉefa

parto gvidos de la batalo.

ABNER – L’ ĉefa

rajtas al vi.

DAVIDO – Pro tio mi proponas

vin. Suno suriradas; dume ĉion                              60

vi pretigas; trumpetoj ne aŭdiĝu,

nu ĝis kvar horoj antaŭ tagleviĝo.

impeta vento blovas, vi ĝin aŭdas;

la suno en okuloj kaj la polvo

ankaŭ batalos por ni ĉi vespere.                            65

ABNER – Bone, vi diras.

DAVIDO – Nun iru: ordonu:

vi per korteganaĵo via ĉefan

estimon merititan ne nuligu.

DUA SCENO

DAVIDO – Ruza kaj saĝa estas batalordo.

Sed, ĉefzorgo ĉu helpas, se la ĉefo                    70

ne posedas la koron de soldatoj?

Nur tio mankas al Abner; ĝin Dio

donas al mi. Hodiaŭ oni venku,

morgaŭ mi lasos la reĝon; neniam

paco estus por mi ĉe lia flanko                           75

Pluvenko iĝus por li novan kulpon.

TRIA SCENO

Miĥal, Davido

MIĤAL – Edzo, ĉu vi ne scias? De ĝojiga

manĝotablo la patro ĵus leviĝis,

kiam Abner momente lin parolis:

reĝo ne estas plu kiel antaŭe.                          80

DAVIDO – Kion li diris kaj ŝajnis?

MIĤAL – Antaŭe

li favoris entute al ni; ploris

li kun ni, nin brakumis; nin esperis

novajn bravulojn li, preskaŭ subtenon

al sia gento; li ŝajnis pli ol patr':                      85

nun, pli ol suvereno min li ŝajnis.

DAVIDO – Ho edzino! Ne ploru antaŭtempe;

Ŝaulo estas reĝo: li nin mastris.

Sed necesas nur ke li la batalon

venku; lia rankoro al mi morgaŭ                     90

rekomencu kaj tiel mian krudan

ekzilon, abomenan vivon. Vera

morto estas vin lasi: tamen tion

necesos … Ho fatala geedziĝo

por vi! Dume pli kun edzo alia                      95

gaja kaj reĝa estus. Mi mizera! …

nek vi povas per gaja kaj multnombra

idaro min patrigi, edzon ĉiam

vagantan kaj fuĝantan…

MIĤAL – Ne! Ne estos

plu disigitaj ni; forŝiri min                           100

de via brusto neniu aŭdacos.

Al tiu hororvivo sen vi mi

ne revenos, ne, neniam plu:

eĉ povus mi antaŭe mortofali.

Mi, en tiu reĝejo dolorplena,                     105

solis, ploranta dum longegaj tagoj;

aperadis teruraj ombroj nokte.

Jen, la glavon de l’ kruda patro vidis

mi pendi super via kapo; mi

aŭdas viajn afliktajn vortojn, larmajn,         110

humilajn, forŝirantajn el la brusto

kruelega indigno; kaj Ŝaulo

akra enpikas la feron en vian

koron: jen mi vin vidas sur malmolajn

silikojn enlitiĝi en kaŝitaj                             115

meandroj de kaverno nigra; kore

eksaltante al ĉiu movo, ŝirmi

vin ĉiam en aliaj rifuĝejoj;

neniam kvietecon trovi; laca,

malsana … La angorojn, korbatadon          120

mian ĉu mi rediri povas? Ne,

mi vin neniam lasas ...

DAVIDO - Korelŝiras

vi min … Ho! Sanktas ĉi tago al sango.

MIĤAL – Nur se hodiaŭ ne estus malhelpo.

Mi ne timas batalon por vi; Dio               125

fortik-ŝildo por vi estas: sed mi

hodiaŭ malebligi timas Abner

aŭ malbonigi vian venkon.

DAVIDO – ĉu

l' reĝo dubis al mi doni la taskon?

MIĤAL – Ne aŭdis tion mi; sed li ja estis 130

severmiena; kaj pri perfid-pastroj

flustris kion; pri ne konataj gentoj

en la tendaro; pri mensoga virto …

Vortoj interrompitaj, dolorigaj

obskuraj kaj teruraj, por edzino              135

via, Ŝaula ido.

DAVIDO – Jen, li venas.

MIĤAL – Justa Dio, hodiaŭ helpu vian

serviston; iluminu l’ patron, savu

mian edzon, defendu la popolon.

KVARA SCENO

Ŝaulo, Jonatan, Miĥal, Davido

JONATAN –Venu, patro amata; vi ripozu: 140

estu por vi reviglo plenaero

pura: iom da tempo inter viaj

idoj sidiĝu.

ŜAULO - … Kion mi …?

MIĤAL – Ho! Patro! …

ŜAULO – Kiuj vi estas? …Kiuj pri aero

pura parolis? … ĝi densfumnebulo,       145

tenebroj estas kaj ombro de morto …

Vi rigardu, ĉi tie venu, tion

ĉu vi vidas? Funebran sanggirlandon

havas suno … ĉu vi aŭdas sinistrajn

birdojn? Funebra ploro disvastigas,       150

kiu frapas, larmigas min … Vi ankaŭ

ploras? … Sed kion?

JONATAN – Ho Dio altega,

ĉu vi turnis vizaĝon vian tiel

de Ŝaulo? Lin, jam vian serviston,

Vi lasas en la mano malamika?            155

MIĤAL – Patro, jen ĉe vi via amfilino;

se vi gajas, ŝi ankaŭ gajas; ŝi

ploras se ankaŭ vi ploras … nun kial

plori? ĝojo revenis.

ŜAULO – Ho … Davido …

Kial li ne min amas kiel filo?              160

DAVIDO – Ho patro! … Timis mi esti molesta

al vi. Ha! Kial vi ne povas legi

en mia koro? Mi kun vi pluestas.

ŜAULO – Do ĉu vi … amas la Ŝaula genton?

DAVIDO – ĉu mi amas ĝin? Ho pli ol okuloj 165

miaj Jonatan mi amas; danĝeron

ĉiun ajn ja alfrontus mi por vi:

mia edzino diru je kioma,

kia amo mi amas ŝin …

ŜAULO – Sed, multe

vi estimas vin …                                       170

DAVIDO – ĉu mi min estimas? …

Ne malbravan soldaton mi kondutas

kaj bofilon; estimas mi neniom.

ŜAULO – Vi parolas pri Dio ĉiam; scias

vi, min disigis de Dio, terura,

ruza kolero de la sacerdotoj;                   175

ĉu por insulti min vi nomas Lin?

DAVIDO – Por doni al Li gloron, mi Lin nomas.

Kial Li ne plu estus kun vi? Li

estas kun fidelulon: kiun preĝe

alvokantan, al Li sin konfidantan             180

ĉu Li ne helpas? Vin al trono vokis

Li: vi, se Lin konfidas, estas Lia.

ŜAULO – Eble kiu parolas, ĉu parolas

en blanka stolo el ĉielo? … Ne!

Soldato estas vi, glavon alzonas:          185

vi nun alproksimiĝu, montru ĉu

vi Samuelo aŭ Davido estas.

Kian glavon alzonas vi? ĉu kiun

mi donis vin ĝi ne samas ...

DAVIDO – ĉi estas

glavo, kiu, per simpla ŝtonĵetilo           190

konkerita, en Ela super mia

kapo pendis; kaj vidis ĝin mortbrili

en mano de l’ sovaĝa Goliao:

li forte svingis ĝin; sed tamen estas

sur ĝi ne mia ja sed lia sango.          195

ŜAULO – ĉu oni ne alkroĉis tiun feron

kiel sanktaĵo al la tabernaklo

en Nobe? ĉu ne estis envolvita

en la stolo mistika ĝi? … Kaŝita,

dedicita eterne al Sinjoro? …          200

DAVIDO – Veras; sed …

ŜAULO – Vi de kiu havis ĝin?

Kiu ĝin aŭdacdonis al vi?

DAVIDO – Jen

ĉio. Fuĝanta mi estis, senarma,

en Nobe. Je fihomoj plenas ĉiu

vojo, sen glavo mi riskis la morton 205

je ĉiu paŝo. Mi humile sternis

frunton al tabernaklo, kien Dia

malsupreniras la spirito: tie

al sacerdoto mi ĉi glavon petis

(kiun rajtas alzoni certe nur           210

Davido inter ĉiuj do).

ŜAULO – Kaj li? …

DAVIDO – ĝin donis al mi.

ŜAULO – Kiu?

DAVIDO – Akimelek.

ŜAULO – Kanajlo … Kie estas la altaro? …

Ho kolero! … Perfidaj ĉiuj! … Dia

malamikoj; ĉu vi pastroj de Dio? … 215

Nigraj animoj, ho!, en blankaj vestoj …

kie estas hakilo?... Kaj altaro?

Mi buĉu la oferon …

MIĤAL – Patro!

JONATAN – Kion

diras kaj faras vi? … Nun, kvietiĝu:

ne altaro eĉ ne viktimo estas:       220

ĉiam respektu en la pastroj Dion.

ŜAULO – Kiu retenas min? … Kia sidiĝi…

Kiu min kontraŭstaras? …

JONATAN – Patro …

DAVIDO –Dio

de Izraelo helpu lin: petegas,

vin genue, servisto via.                       225

ŜAULO – Pacon

oni forprenis de mi, sunon, regnon,

gefilojn mem, animon, ĉion … Ŝaul

malfeliĉa! Dum vi blinde palpumas,

ĉu estas zorgo aŭ helpo?… Gefiloj

viaj estas malmildaj, mutaj, krudaj … 230

nur morton de kaduka maljunulo

oni deziras: en gefilaj koroj

krom diademo ne estas alio.

Vi ĝin deŝiru de ĉi tiu putra

trunko samtempe la patran tremantan 235

kapon … Hai kruela stato! Morto

pli bonas. Mi la morton volas …

MIĤAL – Patro!

Ho! Ne! … ĉiu el ni volu vin vivan;

ĉiu el ni ja mortus por vin savi …

JONATAN – Nun, ĉar lia kolero jam solviĝis 240

en ploron. Ho! Parolu al li, frato,

por kvietigi lin. Jam li multfoje

forgesis ĉion per via dulĉ-kanto.

MIĤAL – Jes! Vi vidas, al lia brusto mankas

spiro; jam naĝas en larmoj feroca             245

rigardo lia: nun vi montru vian

arton.

(Pri ĉiuj jenaj versoj sufiĉas ke Davido recitus ĉiun stancon antaŭenigitan de mallonga temtaŭga musiko)

DAVIDO – Ho! Per mi nun parolu Dio.

“Vi, kiu estas reĝo ĉiopova,”

“eterna; Vi per kiu, eltirita”

“el nenio, mi al Vi supreniri”                  250

“aŭdacas; Vi, je kies subrigardo”

“malfermiĝas abismo densa, ĉia”

“vojo aperas eĉ kaŝita; se”

“Vi l' kapon movas, tremas universo; ”

“se Vi nur brakaltigas disperdiĝis”        255

“malpiulo; sur la rapidaj brilaj”

“flugiloj de mil da keruboj iam”

“Vi subiris, per Via varmspirito”

“nerezistebla la estron plenigis”

“de Izraelo: Vi rivero granda”              260

“de parolarto, glavo, kaj saĝeco, ”

“kaj ŝildo por li estis; el flamego”

“via radion sendu Vi el alto, ”

“ni tenebroj kaj ploro estas …”

ŜAULO – Voĉo

ĉu estas de Davido? ... al mi montri 265

mian junaĵon min reviviganta.

(liberaj versoj)

DAVIDO – “Kiu venas? Rapide velas nubo”

“pulvnigra de siroko mornpuŝita. ”

“Sed ĝi kreviĝas jam:

"la ŝtalarmiloj” de miloj da soldatoj”    270

“fulmas el ĝia ventro … Kiel turo, ”

“Ŝaulo, sur la kapo la fajranta”

“helmo .La grundo tremas je bruado”

“d’ armiloj kaj ĉevaloj: ”

“bruegas tero, ondo, kaj ĉielo”         275

“pro militkrioj. Puŝiĝas Ŝaulo”

“terurpotence; kaj ĉarojn, soldatojn, ”

“ĉevalojn li komplete”

“fuŝrenversas: je lia vido, frosto”

“fluas tra ostoj de ĉiu ajn. Dia”          280

“timo eliras el liaj okuloj. ”

“Filoj de Ammon, kie”

“estas la memfiero? … malestimoj, ”

“kaj insultoj, al justa Dipopolo? ”

“Jen ebenaĵo tro eta por viaj”          285

“korpoj; jen, granda sanga”

“kvanto nun de hakitaj kapoj viaj: ”

“jen kien fido en malveraj dioj”

“kondukas. Sed de kie mi ekaŭdas”

“ĉi militan trumpeton? ”                 290

“Estas la glavo de Ŝaulo kiu”

“entombigas de Edom virojn. Moab,”

“kaj Soba kun Amalek fia estas ”

“pulverigitaj tiel: ”

“ĉion fortrenas kaj inundas kiel” 295

“impettorento, la reĝo Ŝaulo.”

ŜAULO – Tiu ĉi estas ja krio de miaj

antikvaj tempoj, kiu min revokas

el tombo al la gloro. Mi revivas

en la fervoraj jaroj … Kion? Nun 300

ĉu decas min jam, pli ol militkrio,

nenifaro, forgeso, pac’.

DAVIDO

"Ni pacon

"kantu. “Laca, soifa,

"ĉe la bordo de l’naska

"rivereto, sidiĝas                    305

"kampiono de Dio,

"sub ombro de l' amata

"laŭro lia idaro

"dolĉa kaj kara donas,

"bedaŭrante pri peno             310

"lia, ripozon, sed pri

"lia reveno ĝojas;

"tenere, softe

"oni aŭdas kaj ĉiujn

"plori, ja nekredeble             315

"diri. Malligas unu

"el filinoj ekfulman

"kaskon; amem-edzino

"ĉirkaŭbrakas lin; filin’

"alia, la majestan                  320

"frunton de polva ŝvito

"detergas, per pur-akvo;

"iu odorajn florojn

"elverŝas sur li; iu,

"per ploro malsekigas           325

"la venerindajn

"manojn; kaj plendas

"iu, pli ol alia

"ajn. Sed la filoj

"fervoras agon tutan            330

"alian. El ili

"unu igi klopodas

"pura kaj brila l’ sangan

"glavon: de la envio

"plena, diras la dua:           335

"kiam mi svingos tiun

"ĉi lancon, nun mi kiun

"apenaŭ povas

"nur mane teni?

"Tria kun ŝildo, per lud'      340

"junaĝa provas kiel

"sin ŝirmi. ĝojaj larmoj

"estas sur reĝa okul':

"ĉar li bone scias

"ke la anim' de sia           345

"nobla idaro estas

"aminda. Ho estas

"bela l’ pac’! Ho agrabla

"restad’, kiam vi havas

"ĉirkaŭ vi tiel veran         350

"amon, tiel blankegan

"fidelecon! Sed suno

"jam kaŝiĝas! Silentas

"ĉiun venton; kaj en sonĝ’

"dormiĝinta pacema      355

"estas jam nun la reĝo”

ŜAULO – Feliĉa patro, ho, de tiaj idoj!

Bela anima paco! … nun en vejnoj

miaj fluas dolĉlakton … Kion volas

vi? ... ĉu Ŝaulon je nenifarado          360

malnobla? ĉu Ŝaulo prodo kuŝas

nun kiel neutila al milito?

DAVIDO – “Dum la reĝo ripozas, siaj sonĝoj

"aperigis al li fantomojn de mort’

"terurajn. La tirano malamika,        365

"venkita, trapikita jam per lia

"mano; horora ombro, kiu nun

"jam neniun damaĝas. Jen ekbrilas

"blindiganta … neniun pardonanta

"la glavo. Kiel ne ĉiam arbaro           370

"rezonas per rorado terurega

"leona, ĉar ripozas ĝi; nek ĝia

"silento al brutaro kuraĝdonas;

"nek la paŝtisto estas pli trankvila,

"ĉar li scias ke ĝi pli sangavida           375

"kaj perforta revenos. Sed la reĝo

"jam vekiĝas: li krias la armiloj,

"la armiloj. Kiu

"militisto nun jam

"restas? Kiu, kiu                            380

"kuraĝas lin defii?

"Mi vidas strion el terura fajro,

"antaŭ kiu necesas retroiru

"la malamikaj trupoj. Izraelajn

"armilojn nigrajn mi vidas pro sango 385

"malpia. Pli rapide ol ŝton’ forkuras

"el ĵetil’, la sovaĝa suvereno

"faligas kaj detruas malamikojn.

"ĝis la poluso, kiel fiera agl’,

"li etendas la plumojn respektindaj, 390

"kiujn li havis de Di’, por nuligi

"malpiulojn la diojn adorantaj

"malbonajn. Kaj mi jam de malproksime

"sekvas lin; kaj Filistojn mi mem serĉas,

"kaj postkuras, faligas kaj dispelas:           395

"kaj tre bone mi montras ke du spadojn

"nia popolo havas en batalo.”

ŜAULO – Kiu fieras? ĉu alia spado

estas krom mia en kampo? Mortigu

lin, mortu kiu malŝatis ĝin.                        400

MIĤAL – Haltu! …

JONATAN – Patro! …

DAVIDO – Mizera reĝo!

MIĤAL – Vi forfuĝu …

malfacile ni lin retenas, edzo.

KVINA SCENO

Jonatan, Ŝaulo, Miĥal

MIĤAL – Amata patro, ho, … haltu …

JONATAN – Vi haltu …

ŜAULO – Kiu kuraĝas min reteni? … kie

estas, do, mia glavo? ...                    405

JONATAN - … Nin kunvenu

amata patr’: vi ne pluiru. Vidu,

estas neniu kun gefiloj viaj:

revenu en la tendon: vi bezonas

nun kvietecon. Vi venu; vi estu

kun gefiloj …                                    410

MIĤAL – Kun vi por ĉiam estos ...